Υπάρχουν οι προϋποθέσεις για μια καινούρια άνοιξη*
Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΡΟΥΣΗ Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου Σε μία περίοδο που η κατάσταση της πατρίδας του , της Γερμανίας, ήταν μάλλον απογοητευτική, ο Μαρξ λίγο πριν αυτοεξωριστεί στο Παρίσι, πρωτεύουσα τότε “του νέου κόσμου” έγραφε στον Ruge: “Παρ’όλη την ανικανότητα των κυρίαρχων και την αδράνεια των κυριαρχούμενων, που με οδηγούν έτσι ώστε να μην έχω και την πιο υψηλή εκτίμηση για τη σύγχρονη εποχή, αν δεν απογοητεύομαι όσον την αφορά, οφείλεται ακριβώς στο γεγονός ότι η απελπιστική αυτή κατάσταση της με γεμίζει ελπίδα” (1).
Αλήθεια τι είναι εκείνο που μπορεί να μας γεμίζει με ελπίδα σε μία κατά τα άλλα καθ’όλα απογοητευτική κατάσταση σαν τη σημερινή; Γιατί μπορούμε να ελπίζουμε και μεις σε μια καινούρια άνοιξη;
Η πολύπλευρη επιδείνωση των συνθηκών της εργατικής τάξης στις ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες μπορεί να αποτελέσει το έναυσμα έτσι ώστε να υποσκαφθούν ορισμένοι από τους πυλώνες οι οποίοι θεμελιώνουν τη συναινετική ενσωμάτωση της και να βοηθηθεί έτσι η ανάδειξη της μέχρι τώρα θαμένης εν δυνάμει επαναστατικής της συνείδησης.
Η αλήθεια είναι ότι μέχρι τώρα, στις ανεπτυγμένες χώρες, η εξουσία της αστικής τάξης γινόταν αποδεκτή από ευρύτερα λαϊκά στρώματα όχι μόνο χάρη στην άμεση πολιτική βία, την οικονομική βία ή τον φόβο της βίας, αλλά και συναινετικά, και τούτο μετξύ άλλων για δύο κυρίως λόγους:
Ο πρώτος ήταν ότι τμήμα των λαών αυτών των ιμπεριαλιστικών χωρών, της εργατικής τάξης συμπεριλαμβανόμενης, απολάμβαναν σε σχέση με τους λαούς των υπανάπτυκτων χωρών ορισμένα προνόμια διαμορφώνοντας έτσι μια “εργατική αριστοκρατία” ανάλογη εκείνης της άλλοτε κραταιάς Αγγλίας του 19ου αιώνα.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι η μεταπολεμικά ακολουθούμενη ρεφορμιστική πολιτική και το λεγόμενο “κράτος πρόνοιας” διευκόλυναν έτσι ώστε να αποδίδεται στο αστικό κράτος ένας ουδέτερος χαρακτήρας, πόσω μάλλον που αυτό, πέρα απο τις γενικές λειτουργίες τις απαραίτητες για την ύπαρξη κάθε κοινωνικής οργάνωσης, εκπλήρωνε και ορισμένες κοινωνικές λειτουργίες που εξυπηρετούσαν τους εργαζόμενους, έστω κι αν αυτές παρέχονταν ακριβώς για να τους ρίχνουν στάχτη στα μάτια και να τους αποτρέπουν από το να επαναστατούν, έστω κι αν αυτές στο πλαίσιο του κυρίαρχου καπιταλιστικού συστήματος λειτουργούσαν τελικά υπέρ του κεφαλαίου, στον βαθμό που μέσω αυτών το κράτος αναλάμβανε ένα τμήμα του κόστους αναπαραγωγής της εργατικής δύναμης (π.χ. υγεία, παιδεία) την οποία τελικά εκμεταλευόταν το κεφάλαιο.
Να, όμως, που η σύγχρονη κρίση έχει φέρει τα πράγματα στο σημείο όπου όχι μόνον η αστική εξουσία δεν μπορεί να βγάλει από το μανίκι της “ένα υπουργείο μεταρρυθμίσεων” (2), αλλά παίρνει πίσω μια σειρά από σημαντικές μεταρρυθμίσεις-κατακτήσεις, εξαφανίζοντας την όποια “εργατική αριστοκρατία” , επιδεινώνοντας ραγδαία τις συνθήκες όλως των εργαζομένων και αφαιρώντας από το αστικό κράτος το όποιο προσωπείο ουδετερότητας μπόρεσε να οικοδομήσει κατά το παρελθόν.
Αυτή η τελευταία διαδικασία θα ενταθεί παραπέρα στον βαθμό που η αντιλαϊκή πολιτική, για να μπορέσει να εφαρμοστεί, θα συνοδευθεί αναπόφευκτα από την ένταση του κρατικού αυταρχισμού και της βίας και τούτο διότι “μια βίαιη τάξη πραγμάτων δεν μπορεί να διατηρηθεί παρά με τη βία” (3), οπότε και η κρατική εξουσία χρησιμοποιείται πια ως δεδηλωμένο όργανο της αστικής τάξης στο πλαίσιο του ουσιαστικά κηρυγμένου εμφύλιου – ταξικού πολέμου.
Και όλα αυτά είναι βέβαιο ότι θα ενταθούν στο έπακρο μετά την τελευταία παράδοση της χώρας στους διεθνείς θεσμικούς τοκογλύφους.
Αξιοποιώντας λοιπόν την παραπάνω αντικειμενική υπόθαλψη της συναίνεσης, ας συμβάλουμε μετωπικά στην παραπέρα αποδυνάμωση της, στην αποκάλυψη του κίβδηλου χαρακτήρα της έννοιας της εθνικής ομοψυχίας, στο βάθεμα της κρίσης της αστικής νομιμότητας, στον κλονισμό της αστικής πολιτικής τάξης, στην επαναστατική αφύπνιση των συνειδήσεων.
* Απο το ποίημα του Μιχάλη Κατσαρού “κατά Σαδδουκαίων”
(1) K.Marx, “Lettre à Ruge”, de Mai 1843
(2) Rosa Luxemburg, “Lq dernière lettre de Spartacus” in Rosa Luxemburg texts choisies “Editions sociales”. σελίδα 216.
(3) K.Marx to Ruge, Cologne, May 1843.
Από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία
