Κύπρος: Μπροστά στην ιστορική αναγκαιότητα της ανατροπής
aristeroblog
Ειρήνη Ηλιοπούλου, Κωνσταντίνος Κωνσταντίνου
Για
πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, η Κύπρος βρίσκεται στο επίκεντρο της
δημοσιότητας όχι λόγω του <<Κυπριακού>> αλλά για τη θέση της
στο ντόμινο της κρίσης του καπιταλισμού. Για πρώτη φορά στην κορυφή της
ατζέντας στο δημόσιο πολιτικό λόγο είναι η οικονομία και όχι το εθνικό
ζήτημα ή όπως το’ πε κι ένας φίλος στη Λευκωσία, ζούμε τις μέρες του
<<Κυπριακού Νο.2>>. Κάποιοι είπαν πως ξαφνικά ξημέρωσε η 16η
του Μάρτη και η Κύπρος βρέθηκε στο στόχαστρο των Τροϊκανών με τις
τράπεζες κλειστές και τις καταθέσεις δεσμευμένες ενώ κάποιοι άλλοι
έβλεπαν πως οι εργαζόμενοι στην Κύπρο δε θα γλίτωναν αργά ή γρήγορα από
τη βάρβαρη επίθεση. Τι γίνεται όμως αυτές τις μέρες στη Λευκωσία; Τι
προηγήθηκε του “όχι” από τη Βουλή; Ποια “ναι” έρχονται μετά το σημαντικό
“όχι”; Ποια είναι η στάση της Αριστεράς και του λαϊκού κινήματος;
Σημειώνουμε κάποιες σκέψεις με την επίγνωση πως ο ιστορικός χρόνος για
τον τόπο είναι πυκνός και άρα η εξέλιξη των πραγμάτων μπορεί να κάνουν
το κείμενο ελλιπές την ίδια ώρα που γράφεται.
Μετά
την ανακοίνωση του κουρέματος των καταθέσεων και το άνοιγμα της
συζήτησης περί διάσωσης της Κυπριακής οικονομίας, μια κεντρική ιδέα
συνθέτει το κυρίαρχο πολιτικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ξεδιπλώνεται τόσο ο
λόγος όσο και τα διάφορα σχέδια της κυβέρνησης, της ΕΕ και του ντόπιου
και διεθνούς κεφαλαίου: η Κυπριακή οικονομία είναι μια εξαμβλωματική
οικονομία, του διογκωμένου τραπεζικού συστήματος, των τεράστιων ροών
κεφαλαίου, του χαμηλού εταιρικού φόρου, των off-shore, και του
ξεπλύματος και άρα εύλογα θα υποστεί τις συνέπειες της φούσκας που
έφτιαχνε μέσα στα χρόνια στην κατεύθυνση της “εξυγίανσης”. Έτσι η οικονομία μιας χώρας αποφασίζεται με ωμό κυνισμό να καταστραφεί μέσα σε μια νύχτα.
Βέβαια
αυτό που αφήνεται επιμελώς απ’ έξω είναι πως τα ίδια στόματα από τη
δεκαετία του ’80 κι έπειτα χαρακτήριζαν την ίδια οικονομία το
<<οικονομικό θαύμα>> της συμβολής των τριών Ηπείρων, όπου
μεγαλοεπενδυτές κυρίως από τη Ρωσία και τη Μέση Ανατολή αποθήκευαν
τεράστια κεφάλαια στον φορολογικό τους παράδεισο. Κυβερνήσεις,
τραπεζίτες και μεγάλο κεφάλαιο έκλειναν συμφέρουσες συμφωνίες
μετατρέποντας την Κύπρο σε χρηματοοικονομικό κέντρο του χαμηλού φόρου
και του ψηλού επιτοκίου χαρίζοντας με όρους αγοράς τους αλματώδεις
ρυθμούς ανάπτυξης στον Κυπριακό Νότο. Είναι αυτή η ανάπτυξή τους που από
καμάρι των αγορών γίνεται σήμερα αγκάθι-μίασμα για το ευρωπαϊκό
χρηματοπιστωτικό σύστημα ενώ τα διάφορα σχέδια και οι απειλές που τα
συνοδεύουν μοιάζουν περισσότερο με <<ξεκαθάρισμα
λογαριασμών>> μιας μαφίας σε κρίση. Αλλά το
<<μίασμα>>, δεν είναι παρά λεία. Με τον βασικό πυλώνα της
οικονομίας να καταρρέει, ξεδιπλώνεται ένα σκληρό παζάρι ανταγωνιστικών
δυνάμεων για τον τραπεζικό πλούτο και τα γεωπολιτικά πλεονεκτήματα,
ωστόσο ένα είναι το σίγουρο: όπου και να καθίσει εν τέλει η μπίλια
στη ρουλέτα του ενδοκαπιταλιστικού ανταγωνισμού, εκείνος που θα πληρώσει
τη ζημιά θα είναι ο Κυπριακός λαός.
Κι εδώ ερχόμαστε σε μια άλλη συνιστώσα του κυρίαρχου λόγου, μιας ηθικολογίας που αναπαράγεται έντονα αυτές τις μέρες, ως
εικόνα για έναν λαό που <<καλά να πάθει>> αφού τόσα χρόνια
απολάμβανε τους καρπούς της ανάπτυξης χτίζοντας σπίτια, παίρνοντας
τραπεζικά δάνεια, φορτώνοντας τις πιστωτικές κάρτες, κυκλοφορώντας με
ακριβά αυτοκίνητα και επενδύοντας στην κατανάλωση και το εύκολο χρήμα.
Αυτός ο λόγος δε διαφέρει βέβαια από τα λεγόμενα περί
<<τεμπέληδων Ελλήνων του φραπέ που ζουν πάνω από τις δυνατότητές
τους>>, αλλά ας διαβάσουμε ανάμεσα στις γραμμές.
Μετά
τον πόλεμο του ’74 ο τόπος βρέθηκε τσακισμένος όχι μόνο από τη διαίρεση
και το θάνατο αλλά και από σοβαρή οικονομική καταστροφή με την ανεργία
και την πείνα στα ύψη. Η δημιουργία του <<οικονομικού
θαύματος>> τα επόμενα χρόνια μετά τον πόλεμο δεν είναι μια
ουρανοκατέβατη σύμπτωση αλλά μια σειρά επιλογών και κοινωνικών συμμαχιών
για την προώθηση των καπιταλιστικών συμφερόντων σε έναν τόπο διαλυμένο
με εξαιρετική γεωπολιτική σημασία. Αν επιχειρούσαμε να δώσουμε μια
σύντομη εικόνα θα λέγαμε πως όντως το παζλ της οικονομίας της Κύπρου
μεταπολεμικά συντίθεται από την εισροή κεφαλαίων από τη Μέση Ανατολή και
κυρίως τον Λίβανο και στη συνέχεια από τις χώρες της πρώην Σοβιετικής
Ένωσης μετά την κατάρρευση και κυρίως από τη Ρωσία και την πρώην
Γιουγκοσλαβία.
Αυτή όμως είναι η μια μεριά του νομίσματος. Η
άλλη πλευρά δεν ξεχνά ότι το κεφάλαιο είναι μια κοινωνική σχέση και ότι
<<εισροή κεφαλαίων>> δεν σημαίνει απολύτως τίποτα για την
συσσώρευση πλούτου και την ανοικοδόμηση μιας χώρας αν στην άλλη άκρη της
σχέσης δεν υπάρχει ο ιδρώτας και ο κόπος της εργατικής τάξης: τα
δουλεμένα μεροκάματα της φτηνής εργατικής δύναμης των Ελληνοκυπρίων
προσφύγων από τον Βορρά μετά το ’74, τα μεγάλα κύματα μετανάστευσης στο
εξωτερικό για δουλειά στη βιομηχανία, το τσάκισμα της αγροτικής
παραγωγής προς όφελος του real estate και της τουριστικής ανάπτυξης, τη
χρόνια και άγρια εκμετάλλευση των μεταναστών και εν τέλει την επιλογή
της αστικής τάξης να φτιάξει μια φούσκα εξυπηρέτησης των συμφερόντων της
μοιράζοντας εφήμερα κόκαλα ευημερίας σ’ έναν λαό που λίγα χρόνια μετά
την ανεξαρτησία της Κυπριακής Δημοκρατίας βίωσε μια από τις σκληρότερες
στιγμές στην ιστορία του με τη διαίρεση του τόπου, του δυναμικού και των
πηγών του.Και είναι ο ίδιος λαός που τώρα ονοματίζεται ισάξια
συνυπεύθυνος για τη σκανδαλώδη ανάπτυξη και τη μοιραία κατάρρευση,
καλούμενος να πληρώσει τα αμαρτήματα των πολιτικών και οικονομικών
επιδιώξεων της αστικής τάξης.
Κι
έτσι, ερχόμαστε στο σήμερα και όπως η 5η Μάη του 2010 είναι το ιστορικό
ορόσημο για την είσοδο της Ελλάδας στο ΔΝΤ και την ελληνική κρίση, η
16η του Μάρτη είναι ο Κυπριακός ιστορικός σταθμός. Το πρωινό του
Σαββάτου ανακοινώνεται το κούρεμα των καταθέσεων και ακολουθεί σοκ,
πανικός, ουρές στα ΑΤΜ, το ιστορικό <<όχι>> από τη Βουλή των
Αντιπροσώπων και πλέον πάνω από μια βδομάδα καθημερινών διαδηλώσεων
στην πόλη της Λευκωσίας. Η μαζικότητα των συγκεντρώσεων έξω από τη
Βουλή, το Προεδρικό Μέγαρο και τα γραφεία της ΕΕ είναι εικόνες που δε
βλέπει συχνά η Κύπρος και όπως αναφέραμε και αρχικά είναι πρωτοφανείς ως
προς το περιεχόμενό τους. Μιλάμε για χιλιάδες διαδηλωτών σε καθημερινό
επίπεδο με την Αριστερά να είναι εκείνη που δίνει κυρίαρχα το στίγμα σ’
ένα πολιτικό εύρος από το ΑΚΕΛ και την ΕΔΟΝ, την ΠΕΟ και τις
πρωτοβουλίες ενάντια στο μνημόνιο και τις ιδιωτικοποιήσεις μέχρι το
μπλοκ του ευρύτερου ριζοσπαστικού χώρου (ΑΝΤΑΡΤΕΣ Κύπρου, ΕΡΑΣ- Επιτροπή
για μια Ριζοσπαστική Αριστερή Συσπείρωση, Συσπείρωση Ατάκτων, μαθητική
ομάδα Σκαπούλα, Σύριζα Κύπρου, ΚΚΕ Κύπρου, ΝεΔΑ- Νέα Διεθνιστική
Αριστερά).
Μέσα
στο κλίμα του έντονου παλμού από τους διαδηλωτές έξω από τη Βουλή, την
Τρίτη 19 του Μάρτη, η Κυπριακή Βουλή απέρριψε το σχέδιο για κούρεμα των
καταθέσεων. Κι όμως η ιστορική ατάκα του Δ. Χριστόφια για το σχέδιο Ανάν
<<λέμε ΟΧΙ για να τσιμεντώσουμε το ΝΑΙ>> φαίνεται να
επαναλαμβάνεται έστω κι αν πρόσωπο και ερώτημα είναι πια άλλα. Όμως οι
αποφάσεις του eurogroup, η στάση και οι θέσεις του κυβερνητικού
επιτελείου και των κομμάτων, ο ρόλος της ελληνικής κυβέρνησης και του
ελληνικού κεφαλαίου (βλ. εξαγορά υποκαταστημάτων της Λαϊκής από την
Πειραιώς) και οι διεθνείς ανταγωνισμοί έχουν αναλυθεί και γνωρίζουμε
πολύ καλά πως τα <<τελευταία επώδυνα μέτρα>> είναι πάντα
προάγγελος άλλων πιο επώδυνων.
Εμείς,
κατοικώντας στη Λευκωσία θέλουμε να μοιραστούμε τι σημαίνει τούτη η
εβδομάδα του σκληρού παζαρέματος για την πραγματική ζωή του κόσμου, που
επιμελώς οι ιδεολογικοί μηχανισμοί και τα ΜΜΕ διεθνώς αποκρύπτουν και
στρεβλώνουν με προπαγανδιστικές μεθόδους και τίτλους όπως αναφέρθηκαν
στην αρχή του κειμένου. Στις περιόδους που ο ιστορικός χρόνος είναι
πυκνός, οι μεταβολές είναι απότομες και άρα τα ενδεχόμενα ανοιχτά. Στην
Κύπρο, μια βδομάδα ήταν αρκετή για να αλλάξει το σκηνικό ομαλότητας της
προηγούμενης περιόδου. Από τη μια η εικόνα των επιχειρήσεων που
κλείνουν, των ιδιωτικοποιήσεων, των μαζικών απολύσεων, της ανεργίας, του
φόβου και του πανικού και από την άλλη οι καθημερινές συγκεντρώσεις. Η
κουβέντα μονοπωλείται από τις προσωπικές επιπτώσεις σε κάθε οικογένεια
ενώ η αίσθηση πως βρισκόμαστε ακόμα στην αρχή είναι γενικευμένη. Και
είναι ακριβώς σε αυτό το σημείο όπου τα σχέδια και οι εναλλακτικές
φαίνονται να οδηγούν όλα στο ίδιο καταστροφικό σημείο, που η απουσία
συγκροτημένου ριζοσπαστικού λόγου είναι εκκωφαντική. Τώρα που η ΕΕ
δείχνει ξανά τις αδίστακτες προθέσεις της παρακάμπτοντας οποιαδήποτε
στοιχειώδη δημοκρατική διαδικασία δηλώνοντας πως η απόφαση του eurogroup
δε χρειάζεται να εγκριθεί από την Κυπριακή Βουλή, τώρα που οι διεθνείς
συμμαχίες και ανταγωνισμοί παζαρεύουν την τύχη ενός λαού, τώρα που η
Κυπριακή κυβέρνηση λίγες μέρες μετά τις προεδρικές εκλογές αλλάζει
αντιδιαμετρικά τις δεσμεύσεις της, η συγκρότηση ενός πλειοψηφικού,
ριζοσπαστικού ρεύματος και σχεδίου δεν είναι μια εγκεφαλική εμμονή αλλά η
μόνη ελπίδα να αλλάξει η ροή των πραμάτων.
Δεν
μπορεί αυτή τη στιγμή η Αριστερά να αναπαράγει το σύνθημα “κάτω τα
χέρια από τις καταθέσεις ΜΑΣ” συμβάλλοντας στη ρητορική περί “διαταξικού
εθνικού αγώνα”, όπου όλοι πλήττονται όμοια και όλοι μοιράζονται κοινά
συμφέροντα. Δεν υπάρχει περιθώριο η Αριστερά να ταλαντεύεται ως προς το
ρόλο της ΕΕ και των τραπεζών της, τη στιγμή που ο Κυπριακός λαός δέχεται
τελεσίγραφα υποταγής στους νόμους του κέρδους της Ευρωπαϊκής Κεντρικής
Τράπεζας. Χαρακτηριστική είναι η διατύπωση της Κεντρικής Επιτροπής του
ΑΚΕΛ για την ΕΕ: “Με ιδιαίτερη ανησυχία αλλά και αισθήματα αγανάκτησης,
παρακολουθούμε τις τελευταίες δυο βδομάδες την Τρόικα και ορισμένα κράτη μέλη της Ε.Ε.
να προβάλλουν συνεχώς και νέες απαράδεχτες απαιτήσεις νεοφιλελεύθερου
χαρακτήρα…”. Δεν μπορεί η Αριστερά να πέφτει στην παγίδα της διαχείρισης
ποσοτικοποιώντας τα δικαιώματα και τις κατακτήσεις του λαού σε κατώτατα
και ανώτατα όρια κουρέματος. Δεν μπορεί, η Αριστερά να φλερτάρει με τις
<<καλύτερες λύσεις>> εντός του ενδοκαπιταλιστικού
ανταγωνισμού ψάχνοντας για συμμάχους ανάμεσα στις μαφίες των ολιγαρχών.
Δεν μπορεί να αναγνωρίζει <<λάθη>> της Ε.Ε. που
<<αντικρούουν τις αρχές της>>, ουσιαστικά κατηγορώντας την
ότι δεν διαχειρίζεται σωστά την κρίση ξεχνώντας πως καπιταλισμός δεν
είναιη τάδε ή δείνα τράπεζα, το τάδε ή δείνα χρηματοπιστωτικό σύστημα.
Αυτοί δεν είναι παρά φορείς του κεφαλαίου, για χάρη του οποίου κάλλιστα
μπορεί να καταστραφούν. Δεν μπορεί να λείπουν από την ανάλυσή της για
την πραγματικότητα α) οι ενδοκαπιταλιστικοί ανταγωνισμοί που
εποφθαλμιούν κεφάλαια και ορυκτό πλούτο, β) το αντίστοιχο της κοινής
αγροτικής πολιτικής σε χρηματοπιστωτικό επίπεδο, δηλαδή η επιβολή της
Ε.Ε. περί <<συγκριτικού πλεονεκτήματος>> και καταμερισμού
εργασίας, γ) ο <<νόμος>> συγκέντρωσης πλούτου και κεφαλαίου
σε όλο και πιο λίγα χέρια, που επιβάλλεται τόσο στον χρηματοπιστωτικό
τομέα όσο και στις πολλές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις του νησιού που
θα καταστραφούν ή θα απορροφηθούν.
Δεν
υπάρχει τέλος περιθώριο για μετριοπάθεια εκ μέρους του οργανωμένου
συνδικαλιστικού κινήματος, το οποίο τούτη τη στιγμή θα έπρεπε να
πρωτοστατεί με απεργιακές κινητοποιήσεις, συνελεύσεις και αγώνα σε κάθε
εργασιακό χώρο.
Το
κενό είναι αισθητό αλλά και η ανάγκη αμείλικτη για έναν ριζοσπαστικό
πολιτικό φορέα που κόντρα στις απειλές περί απομόνωσης και καταστροφής
στο ενδεχόμενο εξόδου από το Ευρώ, κόντρα στην τρομοκρατία της ανεργίας,
της φτώχειας και των ιδεολογικών μηχανισμών θα προτάσσει αιτήματα για
το συμφέρον του κόσμου της εργασίας. Έχουμε περάσει το σημείο χωρίς
επιστροφή. Η ιστορική ανάγκη και το μέλλον του λαού στην Κύπρο και όχι
μόνο επιβάλλουν τον ξεσηκωμό και τον κοινό αγώνα των εργαζομένων για την
αποδέσμευση από την πιο μελετημένη κομπίνα που λέγεται ΕΕ και Ευρώ, για
τη διαγραφή του χρέους και για να απολαμβάνουν εν τέλει τον πλούτο
εκείνοι που τον παράγουν. Με οδηγό το λαϊκό συμφέρον για την
ανατροπή όλου του ενιαίου συστήματος εκμετάλλευσης, πολέμου και
τρομοκρατίας, θα συναντήσουμε και τα αδέρφια μας στον Τουρκοκυπριακό
Βορρά μετατρέποντας και το εθνικό ζήτημα σε λαϊκό αίτημα απελευθέρωσης
από σύνορα και στρατούς.
Το κείμενο δεν μπορεί παρά να τελειώσει με αποσιωπητικά κάπου εδώ, ένδειξη προσμονής και δρόμου…
